2016-04-29

2016-04-28

Haiku le Issa ón mbliain 1816

maicín an fhiliméala
ag canadh! ag canadh
atá sé!


倅が鳴ぞあれなくぞ

uguisu no segare ga naku zo are naku zo

Cad a dhéanfadh mac an chait ach luch a mharú. Ní haon iontas go dtosnódh an filiméala óg ag canadh, ar ndóigh; mar sin féin, iontas is ea an uile ní i súile - agus i gcluasa - an mháistir haiku.

2016-04-27

An Nuafhilíocht Tachta ag an gCleasaíocht (Feasta, Bealtaine, 2016)

Grá fiar
le Louis de Paor
(Coiscéim 2016)

Léirmheas le Gabriel Rosenstock


Nílim an-cheanúil ar an bPaorach, mar fhile ná mar eagarthóir. Tá sé chomh maith agam é sin a admháil i dtosach! Bímis soiléir faoin méid sin.

An bhfuilim claonta ina aghaidh mar sin? Caithfidh claonadh éigin a bheith ag gach léirmheastóir. Níl a leithéid de rud ann agus oibiachtúlacht ghlan. Ina dhiaidh sin is uile, bhíos sásta filíocht a aimsiú sa chnuasach seo dá mbeadh oiread na fríde di i bhfolach ann áit éigin. Níl!

D’fhéachfá ar theideal an chnuasaigh seo Grá fiar agus déarfá leat féin: cliste? Murab ionann agus fíorghrá, abair. Ó sea, gan dabht. An-chliste. An-chliste ar fad. Clisteacht an dalta scoile, im’ thuairimse. N’fheadar an bhfuil aon rud fíor na laethanta seo? An gcaithfidh gach aon rud a bheith fiar? Tá an chosúlacht sin ar an scéal.

Ar eagla go gceapfadh éinne go raibh cleasaíocht ar bun ag an bhfile, tá an méid seo le rá ag George Szirtes ar chúl an leabhair seo: ‘There is nothing tricksy about the language  . . .’ Cén teanga atá i gceist aige? Tá aithne agamsa ar Szirtes agus níl aon fhocal Gaeilge ina phluc aige mar sin caithfidh gur ag tagairt do leabhar éigin eile a bhí sé.

Tagraíonn Máirín Nic Eoin do Rogha Dánta an fhile agus deir sí gur comhartha is ea é ‘that there is much more to come’. Dia ár sábháil inniu is amárach. Tá a thuilleadh ag teacht mar sin, an bhfuil? An é seo é? Grá fiar?

Ní dóigh liomsa go bhfuil faic sa leabhar seo. Dáiríre. Cur amú páipéir. Cur amú deontais. Cén fáth deontas a chaitheamh ar línte mar seo:

cumhracht uait
a chuirfeadh
adharc ar nóinín ….

Greann breoite an déagóra agus b’fhéidir gur masla do dhéagóirí an méid sin a rá. Braithim go ndúisíonn Louis i lár na hoíche á cheistiú féin, á rá leis féin:

in ainm Dé,
nó cad sa foc
is fiú dán
(lch 41)

Bhuel, ligfidh mé do léitheoirí an leabhair seo an cheist sin a fhreagairt má tá €8 le caitheamh acu air.

Chun tacú leis an bhfiarfhilíocht atá anseo tá nathanna tríd an leabhar aige ó fhilí cáiliúla agus leathcháiliúla, stuif ar nós ‘Hold on to me and we’ll both drown’, le John Berryman. Ag iarraidh Berryman bocht a tharraingt síos ina dhiaidh atá sé, ab ea?  Seas ar do dhá chois féin, a deirimse, agus ná bac nathanna ar nós ‘It rains perhaps on the other side of the heart’ le Donald Justice agus an stuif eile go léir (le lucht an Anglasféir den chuid is mó) leithéidí Eavan Boland, Franz Wright, Charles Simic, Robert Hayden, Sylvia Plath . . . stuif as comhthéacs a lán de. Níl siadsan in ann cabhrú leat. Níl éinne! (Comhairlímse d’fhilí óga an tAnglasféar a sheachaint ar fad.)

An dánta dírbheathaisnéise iad seo? An ag caint air féin atá sé nuair a deir sé:

Sara gcasaim an eochair
Sa doras sicréideach
Buailim cic sa phus
Ar an madra leathdhall …

Cén saghas duine a dhéanfadh a leithéid? An ceart é a ghearán le Cumann na hÉireann um Fhóirthint ar Ainmhithe? B’fhéidir é. An bhfuil Society for the Prevention of Cruelty to Poetry ann? Orthu siúd is ceart glaoch!

2016-04-26

Cuno Amiet

Cuno Amiet
más ann dó nó murab ann
ní hin í an cheist in aon chor . . .
cnoc buí
whether it exists or not
is not the question at all . . .
yellow hill
実在か
どうかは問わず
イエロー・ヒル

Leagan Seapáinise: Mariko Sumikura (Kyoto)
gin it exeests or no
isnae the quaisten . . .
yalla brae

Leagan Béarla na hAlban: John McDonald

2016-04-25

Mantra chun imní a dhíbirt



SABNA JIA KA IK DATA SO MAI VISAR NA JAA-EE

Níl ach an tAon ann, Bronntóir na nAnamacha go Léir.
Nár dhéana mé dearmad choíche Air.

2016-04-21

Gayatri Mantra


AUM BHOOR BHUWAH SWAHA,
TAT SAVITUR VARENYAM
BHARGO DEVASAYA DHEEMAHI
DHIYO YO NAHA PRACHODAYAT.

ॐ भूर्भुव: स्व: तत्सवितुर्वरेन्यं । भर्गो देवस्य धीमहि, धीयो यो न: प्रचोदयात् ।।


A Dhé! Is Tú Bronntóir na Beatha,
Glanann Tú dínn an phian is an bhuairt,
Is Tú a thugann sonas dúinn,
Ó! A Chruthaitheoir na Cruinne,
Go dtuga Tú dúinn an solas iontach sin a scriosann an peaca,
Go dtreoraí tú ár n-intleacht ar an gconair cheart

2016-04-19

Haiku le Issa ón mbliain 1819

Tá rud éigin sa chuileann. Cén fáth a mbíonn tóir againn ar chuileann um Nollaig?
Chreid Issa go mba chosaint ar dheamhain é agus ar na ronin, na samúraithe fáin nach raibh dílis d'éinne.


cosaint ar dheamhain
is ar na samúraithe fiáine ...
cuileann an áidh

.鬼よけの浪人よけのさし柊

oni yoke no rônin yoke no sashi hiragi

2016-04-17

Wang Wei (699? - 761)

Cooling Off

Leagan Béarla: Willis Barnstone

Clear waters drift through the immensity of a tall forest.
In front of me a huge river mouth
receives the long wind.
Deep ripples hold white sand
and white fish swimming as in a void.
I sprawl on a big rock,
billows nourishing my humble body.
I gargle with water and wash my feet.
A fisherman pauses out on the surf.
So many fish long for bait. I look
only to the east with its lotus leaves.

-- as To Touch the Sky: Poems of Mystical, Spiritual & Metaphysical Light,



FIONNUARÚ


Uiscí glé ar fán trí fhairsinge san ardfhoraois.
Inbhear mór os mo chomhair amach
A ghlacann leis an ngaoth fhada.
Gaineamh bán sna cuilithíní doimhne
Is éisc bhána ag snámh mar a bheadh i bhfolús ann.
Leathaim mo ghéaga ar mhullán,
Mo cholainn shuarach á cothú ag tonnta.
Mo scornach á folcadh agam is mo chosa á ní.
Moillíonn iascaire i mbéal na toinne.
A liacht sin iasc ag tnúth le baoite. Soir
Amháin a fhéachaimse chun na nduillí loiteoige.

CUILIN AFF


Skyrie watters fleet throuch an undeemous forest
up aheid a muckle watter mou
oxters the lang wund.
Deep lipperin hauds fite saund
an fite fush soomin lik in a tuimness.
A streek oot on a muckle clint,
swaws nourishin ma hummle bodie.
A gargle wi watter'n dicht ma feet.
A fusherman hovers oot on the laundburst.
Sae monie fush lang fir bramlins. A gove
anely tae the east wi'ts lotus leaves.


John McDonald

2016-04-16

Uemura Shōen

Uemura Shōen
gaoth earraigh -
cá raibh sí inniu?
murnáin mo leannáin á bhfuarú aici
spring wind
where has it been?
cooling my lover's ankles
春風や
愛しき女の
くるぶしに

Leagan Seapáinise: Mariko Sumikura (Kyoto)
voar wund
whaur's it been?
cuilin ma luver's cuits

Leagan Béarla na hAlban: John McDonald

2016-04-15

2016-04-14

Páirc na Cúile

Íomhá Ron Rosenstock
Páirc na Cúile -
tranglam fréamhacha
a thachtann briathra
Coole Park -
an entanglement of roots
too deep for words
Coole Park -
taigilt ruits
ower deep fir wurds

Leagan Béarla na hAlban: John McDonald

2016-04-12

Haiku le Issa ón mbliain 1819

sairdíní úra!
a scairteann sí -
báibín ag caoineadh ar a droim

.鰯めせめせとや泣子負ながら


iwashi mese mese to ya naku ko oi nagara

2016-04-10

An Gormach ag Caint ar Aibhneacha

An Gormach ag Caint ar Aibhneacha


Tá eolas curtha agam ar aibhneacha:
Tá eolas curtha agam ar aibhneacha atá chomh hársa leis an domhan
agus níos sine ná fuil an duine ina chuid féitheacha.

Chuaigh m'anam i ndoimhneacht mar aibhneacha.

D'fholcas san Eofrait ag úr-bhreacadh an lae.
Thógas mo bhothán cois an Chongó agus ba shuantraí dom é.
D'fhéachas ar an Níl agus thógas pirimidí os a cionn.
Chuala cantaireacht an Mhissippippi nuair a ghabh Abe Lincoln síos go New Orleans,

is chonacsa mar d'iompaigh a ucht láibeach órga faoi luí na gréine.


Tá eolas curtha agam ar aibhneacha:
aibhneacha ársa crónbhuí.
Chuaigh m'anam i ndoimhneacht mar aibhneacha.

Gabriel Rosenstock a chuir i nGaeilge


The Negro Speaks of Rivers

by Langston Hughes (1902–1967)


I’ve known rivers:
I’ve known rivers ancient as the world and older than the flow of human blood in
     human veins.

My soul has grown deep like the rivers.

I bathed in the Euphrates when dawns were young.
I built my hut near the Congo and it lulled me to sleep.
I looked upon the Nile and raised the pyramids above it.
I heard the singing of the Mississippi when Abe Lincoln went down to New Orleans,
     and I’ve seen its muddy bosom turn all golden in the sunset.

I’ve known rivers:
Ancient, dusky rivers.
My soul has grown deep like the rivers.


The Negro Threips O Watters

A've kent watters:
A've kent watters auncient as the warl an aulder
nor the bluid fleetin throuch human veins.

Ma sowl's growed deep lik the watters.

A dookit i the Euphrates whan daws war youthie.
A biggit ma bothy whaur the Congo lowdent me tae a sloum.
A leukit it the Nile an hystit the pyramids abuin it.
A hearkent tae the Mississippi's croonin whan Abe Lincoln
gaed doon tae New Orleans, an a've gliskit its clarty breist
turn aw gowden it sindoon.

A've kent watters:
Auncient, dusky watters.

Ma sowl hus growed deep lik the watters.

John McDonald a chuir i mBéarla na hAlban

2016-04-08

Mantra chun an Aigne a Shuaimhniú




Ŧan man shāʼnṯ hoi aḏẖikāī rog kātai sūkẖ savījai

Tá m'aigne agus mo cholainn suaimhneach séimh
Leigheasadh an galar
Codlaím anois go sámh

2016-04-07

Graifítí an Lae

Honore Daumier
Tá i bhfad an iomarca den dlí ann dóibh siúd atá in ann íoc as agus i bhfad níos lú de dóibh siúd nach bhfuil in ann.



Derek Bok

2016-04-05

Haiku le Issa ón mbliain 1803

báisteach earraigh -
vác-vác na lachan
nár itheadh fós

.春雨や喰れ残りの鴨が鳴
harusame ya kuware-nokori no kamo ga naku

2016-04-04

Línte nach Marbhna ná Forógra Iad

le John Hewitt

 (Gabriel Rosenstock a chuir i nGaeilge)


Ní deirimse ach an méid seo: cuimhnigh
Ar na fearaibh is ar na macaoimh marbh ar
   na sráideanna;
Gan idirdhealú a dhéanamh idir neacha
Ar scaoileadh leo d’aon ghnó
Is iad siúd nárbh iad na targaidí iad:
Ní bhaineann difríochtaí mar sin le hábhar . . .
Cuimhnigh ar an bpáiste scipeála –
Athscinneadh gan ainm tríd . . .
Is na comharsana cabacha sa bheár
Nuair a phléasc an buama ina ngaobhar;
Bodhrán balbh na ngothaí ina thost
Ag raidhfil an tsaighdiúra i gcearnóg an bhaile
Agus an póilín ar sracadh a chorp óna chéile
Ag an mbobghaiste sa charr . . .
Croí a thabhairt don tír
Is ea tírghrá, an pobal faoi ord
Ag an gceart is ag an trócaire –
Meallfaidh siad dílseacht is misneach go minic,
Agus íobairt, an mhairtíreacht féin ar uairibh.
Cuimhnigh ar na dánta sin leis;
Bainfidh siad leat go deo:
Ach anois díreach, cuimhnigh ar na mairbh seo.

Neither and Elegy nor a Manifesto


So I say only: Bear in mind
Those men and lads killed in the streets;
But do not differentiate between
Those deliberately gunned down
And those caught by unaddressed bullets:
Such distinctions are not relevant . . .
Bear in mind the skipping child hit
By the anonymous ricochet . . .
And the garrulous neighbours at the bar
When the bomb exploded near them;
The gesticulating deaf-mute stilled
by the soldier’s rifle in the town square
And the policeman dismembered by the booby trap
in the car . . .
Patriotism has to do with keeping
the country in good heart, the community
ordered by justice and mercy;
these will enlist loyalty and courage often,
and sacrifice, sometimes even martyrdom.
Bear these eventualities in mind also;
they will concern you forever:
but, at this moment, bear in mind these dead.


Naither An Elegy Nor A Manifesto


A say anely: Tak tent o
Thae chiels'n laddies dung doon i the causey;
Bit dinnae ettle tae differ atween
The yins deleeberately gunned doon
An the yins claucht bi wandert bullets:
Sic diveesions mean nocht...
Mynd the skippin bairn slauchtert
Bi the unawnt skite...
An the claiverin neebours it the baur
Whan the bomb gaed aff nearhaun;
The deef'n tung-tackit chiel's gyte waffin stelled
bi a sodger's rifle i the toon square
An the polisman sindert apairt bi a bomb
in's motor...
Paitriotism's aw aboot hainin the kintra
In guid hert, an fir the fowk:
justice'n guid gree;
Whilk'll win lealtie'n smeddum frae thaim,
syne saicrifeece'n e'en mairtyrdom.
Hain in mynd aw thae ootcums;
they'll be wi ye aye:
bit fir nou, mynd on thae deid.

Leagan Béarla na hAlban: John McDonald

2016-04-03

Baile an Tobair

Íomhá Ron Rosenstock
trí dheonú Dé
scáthanna ag dul in aois . . .
Baile an Tobair
by the grace of God
shadows growing old . . .
Ballintubber
神の恩寵
影も老いゆく
バリントウバー

Leagan Seapáinise: Mariko Sumikura (Kyoto)
bi the Almichtie's grace
sheddaes growein auld . . .
Ballintubber

Leagan Béarla na hAlban: John McDonald

2016-04-01

Cad a fheiceann tú?


















Feicfidh Spáinniseoir an focal 'mano' (lámh); feicfidh daoine eile 'hand'.